Görkəmli şair, publisist Şahmar Əkbərzadənin vəfatının 25-ci ildönümünə

Böyük kişilər yaxşı atları çapıb getdilər. Getdilər gedəcəyimiz yerləri isitməyə... Bütün gerçəklər onların ağlı, kamalı ilə süslənirdi. Bütün sevgilər onlardan yol alırdı. Bütün dərdlər onlarda ilişirdi, keçə bilmirdi bizə sarı... Ağrılarımızın nəfəsi tükənirdi onların varlığında... Gözü Haqdan bağlanıb, naxış düzən nənələrin, özü yox, izi qalan balaları, ölümü, itimi yalan edib, qutsal çevrilmələrin heyrət qapısında vida etdilər bizə...

Onlardan çağdaşım olan iki ulu çinar vardı, kölgəsindən ayrılmadığım, köklərindən od götürdüyüm iki ulu çinar... Ona yanıram ki, biri uşaqlığımda hürkütdü atını bu dünyadan… sürdü… getdi. Çata bilmədim. Təsəllim ömrünü verdiyi bu vətən oldu – Azərbaycan... Xudu Məmmədovun gözləri ilə baxmaq istədim Azərbaycanımıza, onun sevgisilə sevmək istədim. O sevgi başlanğıcım oldu. Və o yolun, o sevginin böyük hocalarından biri, mənim ulu çinarımın ikincisi aradığım üfüqü göstərdi. O üfüq ki, oradan hər səhər günəşdən qabaq mübarizə doğurdu. Bizi o kişilərin dərdilə dərdləndirən mübarizə... “Gəlimli-gedimli yol nəsillərin, Ölməz abidəsi, əmanətidir. Tapdanmaq – insanın şərəfsizliyi, Tapdanmaq – yolların ləyaqətidir”, – deyə YOLa ismarladı bizi Şahmar Əkbərzadə...

Xudu müəllimin Araza qarışan göz yaşları keçən yerlərə özünün kölgəsini keçirdi. Keçirdi ki, o kölgədə, sərhəd kənarında bitən dağdağan qanadındakı sağsağan yuvasında öpüşən güneylə quzeyin çör-çöplərinə olan həsədimizə son qoysun. Keçirdi ki, iki quş dimdiyinin ağac başında birləşdirdiyi vətəni öpsün qədəmlərimiz.

Dədə Qorqud kimi adam idi Şahmar Əkbərzadə. Nəfəs aldıqca hikmət yağırdı. Türkün boy aldığı hər eldə dədələşmiş bir hayanı vardı. Əski yurdlarımızdan Çingiz Aytmatov, Oljas Süleymenov, Təbrizdən Cavad Heyət, Anadoludan Yavuz Bülənt, İrfan Ünvər Nəsrəddinoğlu, Namik Kamal Zeybək və daha kimlər onunla dostluğun bəxtiyarlığını yaşamışdı. Həm də bu dostluqlar tədbirlərlə, məktublarla məhdudlaşmamış Şahmar Əkbərzadənin evinə, süfrəsinə qədər uzanmış, bərkimişdi. Mayası Qarabağdan olan bu ocağın ziyası bütün türk yurdlarından idi. Hər ad özüylə bir od gətirirdi. Şahmarın ocağına yığışırdı aydınlar, fikrin tonqalı çatılırdı. İstisi ən uzaqdakı türkə də çatacaq bir tonqal...

O, atasız böyümüşdü, amma yetim olmamışdı, atalaşmışdı, dədələşmişdi. Sabahlar gecələrinin sonu yox, mübarizəsinin nəticəsi idi Şahmar Əkbərzadənin. Xudu Məmmədovun başlatdığı hürriyyət davasına 60-cı illərin sonlarında qoşulmuş, ömrünü bu yolda xərcləmişdi. Azərbaycanı “Ölüm ayağının altında, İtim ayağının altında, Bir qom bənövşə olum, Bitim ayağının altında”, – deyə sevirdi, əzizləyirdi. Azərbaycan deyəndə anasından yox, balasından danışırdı sanki... Bu sevgi ona XX yüzilin 60-cı illərində “Sən ikihecalı bir sözsən Və-tən, Sətirdən sətirə keçirilmisən. Sui-qəsd olunub şan-şərəfinə, Edam olunubdu beş hərfin də. "Və" keçib Arazın o tərəfinə, "tən"qalıb Arazın bu tərəfində...” – üsyanını etdirmişdi. Amansız imperiya qarşısında o cürəti vermişdi.

Nəfsə baş əyməyən, yadların dilindən tərif dilənməyən, yalançı şöhrətə-şana əl açmayan bütöv bir şəxsiyyət idi Şahmar Əkbərzadə. Ən təlatümlü zamanlarda, bəlkə də, çoxlarının gizləndiyi zamanlarda da ziyalı mövqeyi onu irəli atırdı. 70-80-ci illərdə evini hürriyyət mübarizəsinin qərargahına çevirən, "Xarıbülbül" festivalının əsas gücü olan; 20 Yanvar hadisələri zamanı Moskvadakı dostları vasitəsilə Azərbaycanın haqq səsini hayqıran Şahmar Əkbərzadə idi. Çətin günün adamı, dar günün dostu Şahmar Əkbərzadə...

Və 2000-ci ilin 30 avqustu... Köksündə son 30 ilin ən ağır zərbələrini almış böyük ürək sükut edir. Əbədi sükut... Əlində qələm, son vərəqdə son sətirlər: “Ölümümə inanma, Ey məni ağlayan kəs! Mənim ulu dünyama, Ölüm üzükə bilməz. Arzumu, murazımı, Diləklərdə axtarın. Məni məzarda deyil, Ürəklərdə axtarın!”

Bəli, Altaylardan İstanbula qədər nə qədər ürəkdə yurdu var Şahmar Əkbərzadənin. Amma bir də doğulduğu yurd var – Ağdam... “Yüz il qucağından uzaqda gəzsəm, Yenə də xəyalım səmanda süzər. Sənə ürəyimin paytaxtı desəm, Nə Təbriz inciyər, nə Bakı küsər…”, – deyərək əzizlədiyi ata yurdu...

P.S. İllər əvvəl bu yazını qələmə alanda sənin həsrətinin ana qucağına qovuşandan sonra paylaşacağımı düşünməmişdim. Bu gün Şahmar adını özündə daşıyan qəlblər türkün bütün obalarında döyünür – həm də sürətlə qurulub dirçəldilən azad Ağdamda... Gözün aydın, artıq cığırların yol olub, Şahmar Əkbərzadə. Biz o yolla gedirik. Ağdama… Şuşaya… Xudafərinə…

 Vasif Qurbanzadə

Mədəniyyət Nazirliyi Kitab sənayesi şöbəsinin müdiri